لجستیک قطعات یدکی در نگهداری و تعمیرات

به طور کلی می توان گفت که به دلیل محدودیت های تکنولوژیکی و دیگر عوامل تاثیر گذار(مانند محدودیتهای اقتصادی، شرایط آب و هوایی و …) محصولی طراحی نمود که در طول دوره عمر خود تمام قابلیت‌های مورد انتظار خود را به طور کامل به نمایش بگذارد. بنابراین برای افزایش کارآیی سیستم و کاهش توقفات برنامه ریزی نشده در آن، پشتیبانی محصول از اهمیت قابل ملاحظه ای برخوردار است.

محتوا پنهان

5 کنترل موجودی قطعات یدکی

پشتیبانی محصول و یا به عبارت معروف خدمات پس از فروش، توسط تولید کنندگان در قالب‌های مختلفی به مصرف کنندگان ارائه می شود تا به آنها کمک کند که بیشترین بهره را از محصول ببرند. این خدمات می توانند شامل نصب تجهیز، نگهداری و تعمیر آن و در دسترس گذاشتن قطعات یدکی باشد. این خدمات پشتیبانی می تواند در اشکال مختلف و در مراحل مختلف دوره عمر محصول ارائه گردد.

یکی از عوامل کلیدی و تاثیرگذار بر روی پشتیبانی محصولات، ویژگی های مربوط به قابلیت اطمینان محصول می باشد. اطلاع از این ویژگیها اهمیت بالایی دارد علی الخصوص ما باید به اطمینان حاصل کنیم که:

چگونه ویژگی های مربوط به قابلیت اطمینان محصول بر روی پشتیبانی آن تاثیر می گذارد؟
چگونه ملزومات پشتیبانی(مانند قطعات یدکی) را با استفاده از ویژگی های به اصطلاح قابلیت اعتماد ارزیابی نمود؟

همچنین ویژگی های محیطی فضای عملکرد محصول نیز بر روی ویژگی های قابل اعتماد آن تاثیر می گذارد. در نتیجه این عوامل بر روی برنامه ریزی و ارزیابی و پیش بینی پشتیبانی محصول برای رسیدن به صرفه جویی اقتصادی و بالا بردن بهره وری تاثیر گذار می باشد. برای سیستمها و محصولات در دست، استفاده از عوامل محیطی برای تحلیل قابلیت اطمینان یک ابزار قدرتمند برای پیشبینی خدمات، تعمیرات و قطعات یدکی مورد نیاز که از عوامل محیط تاثیر گرفته اند، می باشد.

در واقع قابلیت اطمینان تابعی از زمان/میزان عملکرد محصول و عوامل محیطی می باشد؛ که عوامل محیطی شامل شرایط محیطی(مانند دما، رطوبت و گرد و خاک)، پارامترهای مشاهده شده از شرایط محصول(مانند ارتعاشات و فشار) و جنبه های انسانی(مانند مهارت اپراتور) می باشند. متغیرهایی که مرتبط با این عوامل می باشند، متغیرهای همگام نامیده می شوند. قطعات یدکی یکی از مسایل مهم پشتیبانی محصول می باشند و شامل دو نوع می باشند:

قطعات تعمیری:

قطعاتی هستند که پس از تعویض، تعمیر شده و به چرخه قطعات قابل استفاده باز می گردند. کمپرسورها می توانند مثالی از این قطعات باشند.

قطعات مصرفی:

به قطعات اتلاق می شود که پس از تعویض دور ریخته شده و قطعات جدیدی از تامین کننده خریداری می شود. این قطعات معمولا ارزان قیمت هستند و واشرها می توانند مثالی از این قطعات باشند.

بحث مدیریت قطعات یدکی و لجستیک آن یکی از جنبه های پشتیبانی محصول می باشد که بر روی هزینه چرخه عمر آن تاثیر گذار می باشد. در دسترس بودن قطعات در صورت نیاز موجب کاهش زمان از کار افتادگی سیستم و افزایش بهره برداری از آن و در نتیجه سودآوری پروژه می گردد. اگر سطح بهینه ای از قطعات در انبار نگهداری شود، این امر موجب کمینه شدن هزینه چرخه عمر محصول می گردد؛ این مقدار با در نظر گرفتن عوامل مختلفی مانند، درجه اهمیت قطعه، هزینه خرید آن، فاصله بین تولید کننده و مصرف کننده و زمان تدارک محاسبه می شود.

هدف اصلی هر سیستم موجودی متشکل از ارائه سطح سرویس مناسب با کمترین ریسک و هزینه سرمایه گذاری می باشد. از آنجایی که هزینه های سرمایه گذاری در قطعات یدکی اکثرا رقم قابل توجهی را شامل می شود، مدیریت معمولا به دنبال کاهش سطح موجودی قطعات در عین بیشینه کردن سطح سرویس سیستم مدیریت قطعات یدکی می باشد. برای به دست آوردن بهترین اقدامات اصلاحی، به معیارهای عملکردی مانند(نرخ پاسخگویی و یا سطح سرویس) نیاز است.

به عنوان مثال گاهی اوقات مدت زمانی که قطعه در دست نیست از اهمیت قابل ملاحظه ای برخوردار است که این امر موجب می شود که در این مورد میانگین زمان انتظار معیار عملکردی قابل قبول تری باشد.

شرح مساله

با توجه به محدودیت های مشخصی که در مرحله طراحی محصول وجود دارد، مانند محدودیت های تکنولوژیکی، اقتصادی و …، محصول و یا سیستم طراحی شده ممکن است نتواند کاملا به نیازهای مشتری از قبیل عملکرد سیستم و کارایی آن پاسخگو باشد. همچنین ممکن است جنبه های قابلیت اطمینان و تعمیر پذیری نامناسب طراحی شده سیستم به همراه استراتژی نامناسب تعمیرات و پشتیبانی منجر به توقفات پیش بینی نشده در سیستم شود. بنابراین نیاز به پشتیبانی برای پوشش دادن این نقوص حیاتی می باشد. به هنگام مطالعه مفهوم پشتیبانی محصول با چند سوال کلیدی مواجه می شویم، برای مثال:

پشتیبانی محصول چیست؟ و چرا این قدر اهمیت دارد؟
چه عواملی بر روی پشتیبانی محصول تاثیر گذارند و نحوه تاثیر گذاری آنان چگونه است؟
ما چگونه می توانیم این عوامل را در مرحله طراحی محصول و پشتیبانی آن به کار گیریم که هزینه چرخه عمر آن مینیمم شود؟

مفهوم پشتیبانی محصول و یا خدمات پس از فروش شامل اقداماتی است که تولید کنندگان و یا تامین کنندگان به مشتریان خود پیشنهاد می دهند تا آنها بتوانند بیشترین سود را از محصول دریافت نمایند.

در واقع پشتیبانی محصول شامل تمام فعالیتهایی می باشد که باید انجام شوند تا محصول در طول دوره عمر خود در دسترس مشتری باشد و مشتری بتواند بدون مشکل از آن استفاده نماید. پشتیبانی محصول برای تولید کنندگان نیز همانند مصرف کنندگان از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا:

- این مساله برای حصول رضایت مشتری و روابط طولانی مدت خوب بسیار مهم است.
- پشتیبانی محصول می تواند مزیت رقابتی تولید کننده محسوب شود. امروزه در بسیاری از بازارها تولید محصولی متفاوت دشوار و دشوارتر می شود؛ از اینرو شرکتها برای حفظ مزیت رقابتی خود به سراغ بهبود پشتیبانی و یا خدمات پس از فروش می روند.
- این امر می تواند بر روی افزایش نرخ موفقیت محصولات جدید شرکت تاثیر گذار باشد.
- و در نهایت خدمات پس از فروش می تواند منبع اصلی درآمد شرکتها باشد. ممکن است سودی که در طول دوره عمر محصول از طریق پشتیبانی آن نصیب تولید کننده می شود از سود اولیه حاصل از فروش آن بیشتر باشد. اگرچه مدیران معمولا به این موضوع توجه کمتری نشان می دهند.

یکی از جنبه های مهم رضایت مشتری، پایین آوردن زمان از کارافتادگی سیستم و همچنین هزینه تعمیرات می باشد. ماهیت و قابلیت اطمینان تجهیز تاثیر مشخصی بر روی اجزای اصلی پشتیبانی محصول می گذارند. مشتریان به محصول قابل اطمینان و پاسخ سریع در هنگام بروز شکست نیاز دارند.

قطعه یدکی به عنوان یکی از اجزای پشتیبانی محصول، نقش مهمی را ایفا می کند. لجستیک قطعات یدکی و سطح موجودی که از هر قطعه نگهداری می شود با توجه به نوع قطعه متفاوت است. به طور کلی رویکردهای متداولی را که در کنترل موجودی بخش تولید به کار می روند، نمی توان در مورد قطعات یدکی نیز به کار برد. در زمینه لجستیک قطعات یدکی، تامین قطعات یک تجارت سودآور محسوب می شود.

با افزایش استفاده از تجهیزات دارای تکنولوژی پیشرفته در صنایع سراسر جهان، نیاز به قطعات یدکی برای حداکثر نمودن نرخ استفاده از این تجهیزات مهم ترین مساله می باشد. پیش بینی تقاضا و مدیریت صحیح قطعات یدکی باعث افزایش بهره وری از طریق افزایش نرخ استفاده از منابع و کاهش زمان خرابی سیستم می شود. واضح است که تامین و کنترل موجودی قطعات یدکی مساله ای پیچیده می باشد؛ این امر به دلیل مبادله ای است که باید بین قطعات کند مصرف و تند مصرف برای ماکزیمم کردن سطح دسترسی ایجاد نمود.

اثربخشی مدیریت قطعات یدکی وابسته به عواملی مانند بهبود در سیستم اطلاعاتی و روشهای پیش بینی تقاضای قطعات، تحلیل اطلاعات مربوط به تقاضای این قطعات و در نهایت استخراج سیاست مناسب برای سطح موجودی و سفارش قطعات می باشد. در نظر گرفتن جنبه های پشتیبانی محصول در مرحله طراحی را “طراحی برای پشتیبانی” می نامند. باور عمومی بر این است که مهندسانی که دارای تجربه از عوامل محیطی هستند که بر روی مشخصات فنی تجهیز و پشتیبانی مشتریان تاثیر گذار است، باید در مرحله توسعه به کار گرفته شوند.

قابلیت اطمینان سیستم را می توان این گونه تعریف نمود: “توانایی سیستم و یا تجهیز برای اجرای کارکرد مورد نیاز بدون خرابی در شرایط و بازه زمانی مشخص را قابلیت اطمینان می گویند.” قابلیت اطمینان تابعی از زمان است که از شرایط محیطی که دستگاه در آن کار می کند، تاثیر می پذیرد. مفهوم نوین قابلیت اطمینان یک معیار کمی می باشد که می توان آنرا محاسبه و تحلیل نمود.

قابلیت اطمینان یکی از پارامترهای طراحی می باشد که می توان بالانسی بین آن و سایر پارامترها مانند هزینه و عملکرد ایجاد نمود. دلیل تعریف قابلیت اطمینان به عنوان یک معیار کمی رشد روز افزون پیچیدگی سیستمها، رقابت در بازارها و کمیاب بودن منابع می باشد. تحلیل داده های میدانی به طراحان و مهندسان کمک می کند تا طراحی و یا پشتیبانی بهتری از محصول داشته باشند.

خرید بهینه قطعات یدکی یک پیش نیاز برای تمام فعالیت های نگهداری و تعمیرات(مانند بازرسی ها، نگهداشت پیشگیرانه و تعمیرات) محسوب می شود. غیر از زمانی که ما نگهداشت پیشگیرانه داریم، معمولا تقاضا برای قطعات یدکی مورد نیاز فعالیت های تعمیراتی در بازه های تصادفی اتفاق می افتد. بنابراین هماهنگ سازی سریع و مطمئن تقاضا و عرضه قطعات در زمان مورد نیاز یکی از عوامل مهم انجام دادن به موقع فرآیند تعمیرات می باشد.

کمبود مواد اولیه یکی از بیشترین دلایلی است که برای تاخیر در تعمیرات ذکر شده است. از آنجایی که معمولا قطعات یدکی مورد نیاز برای یک ماشین به کیفیت بالایی نیاز دارند، نمی توان به سادگی با بالا بردن موجودی انبار این مساله را حل نمود. برای بهینه سازی لجستیک پشتیبانی محصول، موجودی فیزیکی قطعات را می توان از طریق ماکزیمم کردن سطح دسترسی و مینیمم نمودن موجودی بهینه سازی نمود.

هدف از لجستیک پشتیبانی محصول مینیمم نمودن هزینه های پشتیبانی از قبیل هزینه های سفارشدهی، هزینه های نگهداری، هزینه های حمل و نقل، هزینه های از کارافتادگی سیستم و … می باشد. از آنجایی که در این جا ما فقط به موضوع قطعات یدکی از حوزه لجستیک می پردازیم، تنها در مورد مدیریت موجودی قطعات و فرآیند سفارش آنها صحبت می کنیم. شرایط برنامه ریزی برای لجستیک قطعات یدکی با برنامه ریزی برای لجستیک سایر مواد از جهات مختلفی تفاوت دارد:

- سطح سرویس مورد نیاز در این جا به دلیل عواقب ناگوار مالی که ممکن است به دلیل کمبود قطعه رخ دهد، بالاتر می باشد.
- تقاضای قطعات ممکن است پراکنده و پیش بینی آن دشوار باشد.
- قیمت هر کدام از قطعات ممکن است بسیار بالا باشد.

چنین شرایطی باعث نیاز به بهبود سیستم لجستیک قطعات یدکی می شود. به دلیل کاهش هزینه و زمانی که از طریق بهبود مدیریت قطعات یدکی اتفاق می افتد، موجودی قطعات یدکی یکی از حوزه های مهم ادبیات موجودی را تشکیل می دهد.

مدیریت قطعات یدکی

برنامه قطعات یدکی یک کارخانه، یک بخش مهم از مدیریت کل قطعات یدکی می باشد؛ به این دلیل که این برنامه باید تضمین کند که همیشه در هنگام تقاضا می توان تعداد مناسبی از قطعات را عرضه نمود و کارخانه هیچ گاه زیان ناشی از تاخیر در تعمیر به دلیل نبودن قطعه را متحمل نمی شود. همچنین نگهداری موجودی ممکن است اگر بهینه سازی نشود نتیجه عکس به همراه داشته باشد و هزینه های عملیاتی محصول را به شدت بالا ببرد. یک مدیریت موثر قطعات یدکی چند هدف عمده را دنبال می کند:

- تضمین کند که از هر قطعه ای که ممکن است در آینده در هنگام تعمیر سیستم مورد نیاز باشد و نبود آن قطعه موجب عواقب ناگواری برای کارخانه و یا تولید شود، حداقل یک واحد در انبار نگهداری شود.
- تضمین حاصل کند که سطح موجودی در دست برای هر یک از قطعات مهم برای جلوگیری از توقفات غیر منتظره در کارخانه کافی می باشد.
- میران ضروری موجودی را با کمترین هزینه نگهداری نماید.

معمولا موجودی قطعات یدکی به دسته های مختلفی تقسیم می شود که هر کدام از این دسته ها نیاز به تحلیل خاص خود برای تصمیم گیری در مورد انبار کردن و یا انبار نکردن آنها دارند. هر کدام از انواع زیر سطح سرویس خاصی لازم دارند:

- قطعات یدکی گران قیمت و یا مونتاژهای بزرگ از یک سیستم مانند پمپهای هیدرولیک.
- قطعات درجه متوسط و یا مونتاژهای کامل مانند پمپها و شیرها.
- قطعات کوچکتر(ارزانتر) که برای تعمیر اجزای سیستم به کار می روند مانند پیچها، بستها، واشرها و … .

پس از دسته بندی قطعات مساله بعدی تعیین میزان بهینه موجودی از هر کدام از قطعات مطرح می شود.

کنترل موجودی قطعات یدکی

کنترل موجودی قطعات یدکی از اهمیت روز افزونی در مدیریت عملیات نوین برخوردار است. بالانسی که قرار است انجام شود مشخص است: از طرفی نگهداری مقدار زیادی از قطعات یدکی موجب صرف مقدار زیادی از سرمایه می شود و از طرف دیگر مقدار بسیار کم موجودی موجب ارائه سطح سرویس بسیار پایین برای مشتری و یا عملیات اضطراری پر هزینه می شود.

پس از این که مشخص شد کدام یک از قطعات بایستی در انبار نگهداری شوند، سوال بعدی این است که چه مقدار باید از هر کدام از قطعات نگهداری شود. سیاست بازپرسازی قطعات بر اساس میزان نرخ مصرف مورد انتظار قطعات و ریسک اقتصادی است که در اثر کمبود قطعات در هنگام نیاز به آنها در طول دوره بازپرسازی اتفاق می افتد. عواملی که بر روی نرخ مصرف و بازپرسازی تاثیر گذارند، عبارتند از:

- نرخ خرابی قطعه و نرخ مصرف آن در سیستم
- تعداد قطعات مشابه به هم

این عوامل نرخ مصرف سالیانه را تعیین می کنند. البته برای کنترل هزینه های مدیریتی و استفاده از تخفیف هایی که بعضی از فروشندگان برای چندین خرید ارائه می کنند، برای بسیاری از قطعات کوچکتر می توان میزان سفارش اقتصادی[1] را محاسبه نمود.

تمامی این عوامل در مشخص نمودن سیاست بازپرسازی موثر می باشند:

تحلیلگر احتمال وقوع خرابی های اضافی در مدت نقطه سفارش مجدد و دوره باز پرسازی را محاسبه می نماید.

احتمال این که یک قطعه در زمان نیاز در دسترس نباشد، تابعی است از سطح موجودی که معمولا در انبار نگهداری می شوند، تعداد قطعات مشابه و قابلیت اطمینان آنها، فضای عملیاتی(نرخ مصرف) و زمانی که طول می کشد تا قطعه ای که از انبار مصرف شده است دوباره تامین شود. زمانی که نرخ مصرف قطعات با در نظر گرفتن تعداد قطعات مشابه و نرخ خرابی هر کدام از قطعات محاسبه و این نرخ را با دوره بازپرسازی قطعه مقایسه شود، آن گاه می توان احتمال در دست نبودن یک قطعه در هنگام نیاز را محاسبه نمود. هدف اصلی مدیریت موجودی قطعات یدکی همانطور که قبلا نیز ذکر شد، ارائه یک سطح خدمت مناسب با کمترین هزینه های سرمایه گذاری و عملیاتی می باشد.